Op de Nederlandse Wikipedia heb je De Kroeg, een plek waar Wikipedianen ditjes en datjes bespreken. Vorige week verscheen daar een oproep voor een fotograaf om het “Wikipedia-bankje” te documenteren: het bankje in het Wilhelminapark in Utrecht dat als afscheidscadeau aan Maarten van Rossem werd opgedragen. Hij nam afscheid als eenmansjury van De Slimste Mens. Op het bankje kwam het opschrift: “Dit bankje behoort aan de wandelende Wikipedia, de farao van de feitenkennis – Maarten van Rossem, jurylid De Slimste Mens 2012–2024.”
Omdat ik vaker op pad ga om voor Wikipedia foto’s te maken – bijvoorbeeld tijdens het filmfestival van Rotterdam – werd ik hiervoor getagd. Zo kwam het dat er tussen de vele persfotografen ook een Wikipedia-fotograaf aanwezig was. Behalve Van Rossem hebben nu ook Philip Freriks en burgemeester Sharon Dijksma een nieuw portret op Wikipedia. En er is een foto van het bankje toegevoegd aan het artikel over De Slimste Mens.
Het grappige is dat op het Wikipedia-artikel over Van Rossem de drie fotografen, voor zover ik weet, die de beste foto’s voor de Nederlandse Wikipedia produceren vertegenwoordigd zijn. De foto uit 2018 is van Richard Broekhuijzen, die in 2007 is begonnen als Wikipedia-fotograaf en daarnaast ook geografische kaarten maakt. Hij heeft een fotoalbum met zijn werk voor Wikipedia samengesteld.
De foto van Maarten met zijn broer en zus werd in 2017 gemaakt door de Vlaming Michiel Hendryckx. Bij diezelfde gelegenheid maakte hij ook de vorige hoofdfoto, waarmee hij mijn foto uit 2013 verving. Die had ik gemaakt toen ik net mijn eerste spiegelreflexcamera had. Hendryckx maakte zijn Wikimedia-account aan op 24 mei 2010 – toevallig precies één dag nadat ik dat ook had gedaan.
In Nederland is het aantal Wikipedianen die er op uit trekt om portretfoto’s van kwaliteit te maken dus niet bepaald groot. Omdat beeldmateriaal op Wikipedia een vrije licentie moet hebben, worden vaak foto’s gebruikt die amateurs toevallig ergens hebben genomen. De twee foto’s uit 2012 in het artikel, van Van Rossem in Carré en bij een PvdA-evenement, zijn bijvoorbeeld door mij met mijn compactcamera genomen.
De foto van Van Rossem uit 1998 is afkomstig van Museum Møhlmann, dat in 2019 zo’n veertig afbeeldingen doneerde. Wikipedia wordt vaker geïllustreerd met beeldmateriaal dat niet door vrijwilligers is gemaakt, maar is geschonken door culturele instellingen. Zulke donaties gebeuren regelmatig in samenwerking met Wikimedia Nederland. Voor portretfoto’s maken alle taalversies van Wikipedia dankbaar gebruik van de 356.000 persfoto’s van Anefo die in 2015 beschikbaar zijn gekomen. Van Nina Simone tot Pippi Langkous – vele 20ste-eeuwse bekendheden kregen zo alsnog een portret in de vrije encyclopedie.
Een derde belangrijke bron is Flickr, waar fotografen hun werk onder vrije licentie kunnen delen. Zo is de foto van Hermann von der Dunk, promotor van Van Rossem, afkomstig van het Flickr-account van Sebastiaan ter Burg. Hoewel hij zijn foto’s niet rechtstreeks op Wikipedia plaatst, zijn ze dankzij hun vrije licentie toch op zo’n 2450 plekken in gebruik.
Toen ik deze blogpost al gepubliceerd had, realiseerde ik me dat ik nog één grote bron van beeldmateriaal niet had genoemd: YouTube. Makers kunnen daar hun video’s onder een vrije licentie beschikbaar stellen — CreativeCommons Naamsvermelding 3.0 om precies te zijn. Van Rossems eigen podcast heeft dat gedaan bij een aantal fragmenten. Daardoor staan er nu ook twee video’s in zijn Wikipedia-artikel: één waarin hij vertelt over zijn studietijd, en één waarin hij toegeeft dat hij zich bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 op zichzelf heeft gestemd.
Het jagen op portretfoto’s heb ik haast tot een sport verheven. Op dit moment zijn er 3100 plekken in 110 taalversies van Wikipedia waar een foto van mijn hand te vinden is. In het geval van de Kazachse Wikipedia is dat zelfs letterlijk een foto van mijn hand, gemaakt toen ik in 2012 mijn herstel van een tweedegraads brandwond documenteerde. In dit werk word ik vaak ondersteund door Wikimedia Nederland. Ook afgelopen vrijdag hebben zij mijn reiskosten vergoed vanuit de Financiële Ondersteuning Kleine Activiteiten (FOKA). Na afloop heb ik in Utrecht nog een ijsje gegeten met vrienden – een aangenaam einde van een dag waarop ook Wikipedia er weer iets mooier op is geworden.
Wil je niet afwachten tot ik toevallig op een evenement ben waar jij ook bent? Je kunt een foto upsturen óf mij inhuren voor €40 (incl. btw) voor een korte fotosessie, waarna ik het resultaat direct op Wikipedia zal publiceren. Neem contact op via mail of WhatsApp.
Attributie fotomateriaal
- Foto’s uit 2012, 2013 en 2025: Vera de Kok, CC BY-SA 4.0
- Foto uit 2018: Richard Broekhuijzen, CC BY-SA 4.0
- Foto’s uit 2017: Michiel Hendryckx, CC BY-SA 4.0
- Foto uit 1998: Robert P. Peters, CC BY-SA 4.0
