Omroep Almelo is per 1 januari gestopt, en dat is iets wat ik ontzettend ga missen. Wat deze omroep onderscheidde van de meeste andere regionale omroepen, is dat zij ooit besloten hun video’s op YouTube niet onder de standaard licentievoorwaarden te publiceren. Destijds is ervoor gekozen de standaardinstellingen te wijzigen, zodat de video’s onder een vrije licentie werden gepubliceerd. Voor een Wikipediaan zoals ik maakt dat hun archief veel waardevoller, omdat materiaal dat onder een vrije licentie wordt gepubliceerd overgenomen kan worden in de vrije encyclopedie.
Voor mij persoonlijk is het extra tragisch dat dit samenvalt met de start van Donald Trumps tweede termijn. Aan het begin van zijn eerste termijn heb ik mezelf toegelegd op een zelfbedacht project om meer lokale media in Wikipedia te verwerken. Destijds werd de vrijwel volledige afwezigheid in Amerika van lokale nieuwsvoorziening vaak genoemd als een van de oorzaken van de vervreemding van de politiek. Binnen dat project bleek het AAVisie YouTube-kanaal een bijzonder vruchtbare bron van vrije kennis. Beeldredactie is altijd een zwaartepunt geweest in mijn werk als Wikipediaan, en het besef dat er geen nieuw materiaal meer uit Almelo beschikbaar zal komen, voelt als een groot gemis.
Verhalen die zullen voortleven
Op dit moment wordt het materiaal dat door Omroep Almelo is geproduceerd gebruikt in 170 artikelen, verspreid over 25 verschillende taalversies van Wikipedia. In 13 van deze taalversies is beeldmateriaal uit de regio Almelo opgenomen omdat zij een artikel hebben over Lerin Duarte, Glenn Helder, Eva de Goede, Reshmie Oogink of Wim Kieft. Dat zijn drie voetballers en twee Olympische atleten. De foto’s aan het begin van deze artikelen zijn screenshots die uit video’s van Omroep Almelo zijn gemaakt. Veel taalversies van Wikipedia hebben een beginnetje over sporters opgezet op basis van gestructureerde data, wat de lange staart in de statistiek verklaart:
Ik ben niet de enige Wikipediaan die materiaal van Omroep Almelo in Wikipedia heeft verwerkt. Zelf interesseer ik me niet voor sportnieuws en heb zelfs antipathie ten opzichte van voetbal. Het zou zo kunnen zijn dat andere Wikipedianen mijn handleiding Find free license videos on YouTube for Wikipedia hebben gevonden en daar gebruik van hebben gemaakt.
Het meest dankbaar ben ik voor het videomateriaal dat ik toe kon voegen aan het Wikipedia-artikel over laaggeletterdheid. Ik kon het Wikipedia-artikel over dit onderwerp uitbreiden met een video waarin een taalmaatje vertelt over de impact die ze op haar moeder had. Ik denk dat ik niet hoef uit te leggen, waarom dit juist voor dit onderwerp extra waardevol is.
85 Wikidata-items maken gebruik van materiaal van deze omroep. Dit zusterproject van Wikipedia fungeert onder andere als een namenregister. Ongeveer een derde van die items is nog niet gekoppeld aan een Wikipedia-artikel. Het betreft een groep politici en kunstenaars waarvan de foto al klaarstaat voor het geval iemand besluit een artikel over hen te schrijven. Vorig jaar was dat het geval toen PVV’er Sebastiaan Stöteler, voorheen raadslid in Almelo, europarlementariër werd. Voor zover ik weet, is deze extra aandacht voor deze ene gemeenteraad tot nu toe onopgemerkt gebleven.
De mooiste persoon waarover ik een Wikidata-item heb aangemaakt, is Meindert van der Woude. Deze bijzondere man is 88 jaar en heeft zichzelf op zijn 70ste het Hebreeuws bijgebracht – bepaald geen eenvoudige taal om te leren. Hij heeft deze vaardigheid een prachtige toepassing gegeven door als vrijwilliger joodse grafzerken te vertalen. Voor dit werk ontving hij in 2023 een ridderorde, en Omroep Almelo maakte hierover een reportage. Hoewel ik dit niet voldoende reden vind voor een volledig Wikipedia-artikel, is deze informatie nu voor altijd in een overzichtelijk pakketje terug te vinden in het item Q118444553.
Mijn persoonlijke aanpak
Het volgen van YouTube-kanalen die onder een vrije licentie publiceren, heb ik niet gedaan door me op verschillende kanalen te abonneren. In plaats daarvan bouwde ik de webapplicatie YouTube Channel, waarmee je een kanaal via een RSS-feed kunt volgen. Deze applicatie filtert nieuw materiaal en laat alleen items door die onder een vrije licentie zijn gepubliceerd. Als je niet in de beginjaren van het Wereldwijde Web actief was, is het waarschijnlijk dat je nog nooit van RSS-feeds hebt gehoord, een techniek waarmee je verschillende informatiebronnen kunt volgen. Zo kun je de feed van deze blog volgen door de link waarnaar ik zojuist verwees, aan een feedreader toe te voegen. Helaas heeft de tand des tijds deze webapplicatie bijna onbruikbaar gemaakt zonder handleiding. Je moet eerst via een Channel ID Finder de oude URL-structuur van een kanaal achterhalen, voordat je ook maar een stap verder komt.
De enige financiële steun voor dit project, is een vergoeding voor het abonnement op mijn feedreader, Inoreader. Het bestuur van de Wikimedia Nederland Vereniging heeft in 2022 besloten om die €25 per jaar doorlopend te vergoeden, zodat ik deze dienst zonder advertenties kan gebruiken. De Wikimedia Foundation heeft dit project ondersteund door via Toolforge.org een klein beetje ruimte op het web aan te bieden voor het hosten van webapplicaties die iets met de Wikimedia-projecten van doen hebben.
Het wegvallen van Omroep Almelo is een groot gemis, maar gelukkig waren zij niet de enige lokale omroep die voor een vrije licentie hebben gekozen. Zo wordt materiaal van de regionale omroep voor Nijmegen, RN7, inmiddels op 186 plekken gebruikt.
Vrije kennis is overal
Ondanks dat ik regelmatig gebruik heb gemaakt van hun materiaal, heb ik nooit contact gehad met Omroep Almelo. Dat is precies het mooie van een vrije licentie: je hoeft niet telkens opnieuw toestemming te vragen voor een nieuwe toepassing, de rechthebbende heeft al gezegd dat je het mag gebruiken. Bij deze dan toch een vaarwel. Als afscheidgeschenk heb ik het Wikipedia-artikel over hen nog even naar een hoger niveau gebracht.
Als je denkt dat er geen mooie plekken meer over zijn op het internet, nu X en alles van Meta de rode loper voor trollen hebben uitgelegd, overweeg dan een account aan te maken op mooiste plek op het internet: Wikipedia. Begin bij te dragen aan vrije kennis door iets over je eigen omgeving toe te voegen. Eenvoudig beginnen? Volg de snelcursus.
Van 2017 tot 2022 betaalde ik mijn Inoreader-abonnement nog zelf. Wil je daar alsnog iets aan bijdragen? Stuur me een tikkie! 😉
Dank Vera, voor al je werk aan Wikimediaprojecten en voor dit mooie stuk!
Dankjewel 😃
Mooi om te lezen dat – in mijn ogen – de publieke taak van de omroep op deze manier voortleeft.
Ik vind het zeer tragisch om te lezen dat 20 van de 100 locale omroepen moeten verdwijnen. Kwaliteitsverbetering door schaalvergroting is een managementtaktiek die niet aansluit op het netwerk van vrijwilligers dat dit soort instituties mogelijk maakt. Het is goed om te zien dat de publieke taak op andere manieren voortleeft, maar ik blijf me zorgen maken over wat er verloren gaat aan lokale verbondenheid en diversiteit.